James Watt ve beygir gücü

02.10.2017 : 18.00 | Merhaba, beni tanımayan olabilir! Bu yüzden, ‘Enes Elver kim?’ diye başlayacak olursak, öncelikle bir otomobil sevdalısı diyebiliriz. Bu sevdayla aldığım eğitim, merak duygusu, bilme arzusu ile endüstriyel bilgi ve terbiye sahibi olma şansım oldu. Metal işleme (kalıplama ve talaşlı imalat), ‘plastik ürün’’ üretim metotları üzerine okul eğitimi ve saha çalışmalarım oldu. Daha sonra akademiden ‘endüstri tasarımcısı’ olarak mezun oldum, kısaca bu. Sizlerle neler paylaşabilir ve layığı ile neler söyleyebilirim deyince de.. Tabii ki ‘otomobil’ konu başlığı. Bu arada, hayatın diğer alanlarına körleşmiş, otomobil dünyasına saplanmış ‘meraklı çocuk’ olarak algılanmak istemem.

İnsanoğlu yaklaşık üç bin yıl önce bulmuş, ‘tekerleği’. Fakat latince ‘otomobil’, Türkçe tercümesi ‘kendi kendine gidebilen’ denilen, haliyle ancak 150 sene görülebiliyor. Tekerlek, insanoğlunun doğadan esinlenmeden yarattığı nadide tek buluşu diyebiliriz. Örnekleme yaparsak; kuş-uçak, ördek-gemi, beyin-bilgisayar gibi. Ayaklarında dingil ve buna bağlı tekerlek olan hayvan veya canlı yok! Bu bize, yani insanoğluna aittir.. Onun için ne kadar övünsek azdır! Belki de bu ‘sevda’ dürtüsü buradan geliyordur.

Fizik, kimya ve diğer bilimsel alanlarındaki ilerlemeler uygun zemini hazırlayıp, bizi daha çok ilgilendiren bugünkü endüstriyel formuna ulaştırdı. İnsanlığın hayata ve yaşadığı dünyaya bakışını değiştirmiş, hızlı hareket edebilme, mekân değiştirebilme ile özgürlük hissini sonsuza dek yeni boyutlara taşıdı. Fabrikalar kurulup toplumun talebine cevap verilmiş, bilimsel ve teknolojik gelişmelere paralel olarak ‘otomobilde’ kendi gelişmesini sürdürdü. Sadece ulaşım aracı olmamış aynı zamanda insanoğlunun en büyük özelliğinden biri olan ‘alet kullanma’, hatta o’nu iyi kullanma, hatta iyi kullanma, hatta en iyi kullanma isteğine cevap veren ilgi alanı oldu.

Otomobil sporları adında yeni bir endüstri yarattı. Her ne kadar tartışmaya açık, ‘spor’ olduğu söylense de, birazda eğlence olan bu iş çeşitli disiplinler altında uygulanmakta ve çağdaş insanın en büyük ilgi alanlarında biri olmakta. Artık bugünün insanı, alevli çemberden atlayan uyuşturulmuş aslanı görmek için sirke gitmiyor ama dünyanın en büyük yeni sirki F1 yarışlarını ve bunun benzeri organizasyonların izleyicisi oluyor. Çağın imkânları; televizyon, internet, medya, basılı yayın sayesinde izleyip görüyoruz. Kısacası, işte bizde Ralli Ajansı ve Ralli Dünyası Dergisi platformundan sizlerle birlikte bunları paylaşacağız. Dergi, 30 yılı aşkındır neredeyse konusunda bir “kült” olarak hayatını sürdürüyor, ki ilk! Büyük medya grupları  tarafından dönem dönem çeşitli dergiler çıkartıldı ama ömürleri kısa oldu. Bizim jenerasyon için çok şey ifade eder. Niş bir markette ticari zorluklarla baş edebilmiş bir marka oldu.

Bu ‘merhaba’ yazısını bitirirken şu çok kullandığımız ‘beygir gücü’ terimi nereden gelmiş bir bakalım; bir zamanlar, Britanya denen ülkede, James Watt isimli anasının gözü bir abi yaşarmış. Yaşadığı ülke sanayi devriminin arifesinde iken, adam uğraşıp ‘buhar makinasını’ yapmış. ‘Bizim abi’ tüccar, makinayı satacak ya, o zamana kadar genel olarak üç adet güç kaynağı var; su gücü (nehirler ve su değirmeni) ile rüzgâr gücü (değirmen). Bu ikisi zorluk oluşturup coğrafi iklim şartları gerektiriyor iken, kas gücü (at değirmenleri) ki, bu güç kaynağı daha yaygın ve atların gözünü kapatıp daire şeklinde dönmelerini sağlayan bir düzenekle kasnakları çevirip dokuma tezgâhı falan çalıştırıyorlardı.

Bizim James Watt abi, buhar makinasını satacak ya; dermiş ki ‘bu iş atla falan olmaz; yem lazım, hastalanır, yorulur, ölür gel sana benim makinadan satayım”.. Fakat nasıl anlaşacak? Atları sayarmış; “beş atın var, ben sana on atlık makina yapayım” dermiş. Böylece güç hareketi sağlayan kavramın ifade terimi (H.P.) at gücü olmuş! Bizim diyarlarda ‘beygir gücü’ şeklinde devşirilmiş! Pekala; ‘1 beygir gücü, nasıl bir şeydir?’ dersek, bizim zamanımızda okutulan ortaokul kitaplarında şöyle derdi; “1 saniyede 75 kg bir yükü yeryüzüne dik 1 metre yukarı çıkarabilen kuvvet yaklaşık 1 beygir gücüdür”. Hepinize selamlar, görüşmek üzere.